ॐ

पूजाको बारेमा

हिन्दू परम्परामा पवित्र समारोह

सप्ताह पूजा

सप्ताह पूजा एक पवित्र ७ दिने धार्मिक समारोह हो जुन ठूला उत्सवहरू अघि दैवी आशीर्वाद प्राप्त गर्न र वातावरण शुद्ध गर्न गरिन्छ। "सप्ताह" शब्दको अर्थ संस्कृतमा "सात दिन" हो, र यो निरन्तर पूजाले आगामी चौरासी पूजाको लागि आध्यात्मिक रूपमा शक्तिशाली वातावरण सिर्जना गर्दछ।

यी सात दिनमा, पुजारीहरूले दैनिक अनुष्ठान गर्छन्, भगवद्गीता वा रामायण जस्ता पवित्र ग्रन्थहरू पढ्छन्, र विशेष हवन (अग्नि समारोह) सञ्चालन गर्छन्। परिवारका सदस्यहरू प्रार्थनामा भाग लिन्छन्, भक्ति अर्पण गर्छन्, र भव्य उत्सवको लागि आध्यात्मिक रूपमा तयारी गर्छन्। यो निरन्तर पूजाको अवधिले सम्पूर्ण परिवारमा शान्ति, समृद्धि र दैवी कृपा ल्याउँछ।

सप्ताह पूजाको सुरुवात विधिवत कलश स्थापनाबाट हुन्छ। पहिलो दिन गणेश पूजा, दोस्रो दिन विष्णु पूजा, तेस्रो दिन शिव पूजा, चौथो दिन दुर्गा पूजा, पाँचौं दिन सूर्य पूजा, छैटौं दिन गुरु पूजा र सातौं दिन सबै देवताको सम्मिलित पूजा गरिन्छ। प्रत्येक दिनको लागि अलग-अलग देवताको आराधना गरिन्छ।

यस पूजाको महत्वपूर्ण पक्ष भनेको हवन हो जुन प्रत्येक दिन विशेष मन्त्रको उच्चारणसँगै गरिन्छ। हवनमा घिउ, जौ, तिल, लौंग, इलाइची जस्ता पवित्र वस्तुहरू अग्निलाई अर्पण गरिन्छ। यसबाट वातावरण शुद्ध हुन्छ र नकारात्मक शक्तिहरू नष्ट हुन्छन् भन्ने विश्वास गरिन्छ।

सप्ताह भरि एक विशेष आहार संयम पालन गरिन्छ। परिवारका सदस्यहरूले सात्त्विक खाना मात्र खान्छन्, माछा -मासु , लसुन, प्याज जस्ता तामसिक खानाबाट टाढा रहन्छन्। ब्रह्मचर्य पालन गर्ने, सत्य बोल्ने, र दिनभरि धार्मिक चर्चामा लागेर बस्ने परम्परा छ।

सातौं दिन समापनको रूपमा विशेष हवन गरिन्छ जसलाई "पूर्णाहुति" भनिन्छ। यस दिन सबै नातेदार, साथीभाइ र गाउँलेहरूलाई निम्त्याएर महाभोजको आयोजना गरिन्छ। पूजा समाप्तिपछि प्रसाद वितरण गरिन्छ र ब्राह्मणहरूलाई दक्षिणा दिइन्छ। यसरी सात दिनसम्म चलेको यो पवित्र अनुष्ठानले चौरासी पूजाको लागि आध्यात्मिक भूमि तयार गर्दछ।

सप्ताह पूजाको विशेषता भनेको यसले सामूहिक भक्तिको वातावरण सिर्जना गर्ने हुन्। परिवारका सबै सदस्यहरू एकैछिनमा एकत्रित भई प्रार्थना गर्छन्, भजन-कीर्तन गर्छन् र धार्मिक कथाहरू सुन्छन्। यसले न केवल आध्यात्मिक लाभ दिन्छ, तर परिवारिक सम्बन्धहरू पनि मजबुत बनाउँछ।

नेपाली संस्कृतिमा सप्ताह पूजालाई अत्यन्तै पवित्र मानिन्छ। यो मान्यता छ कि सात दिनसम्म निरन्तर पूजा गर्दा देवताहरू प्रसन्न हुन्छन् र परिवारमा सुख-शान्ति, स्वास्थ्य र समृद्धि आउँछ। चौरासी पूजा जस्ता महत्वपूर्ण संस्कारहरू अघि यो पूजा अनिवार्य रूपमा गरिन्छ ताकि सबै कार्य निर्विघ्न पूरा हुन सकुन्।

चौरासी पूजा

चौरासी पूजा ८४ वर्षको जीवन पूरा भएको उत्सव मनाउने पवित्र हिन्दू समारोह हो, जसले यस पृथ्वीमा १,००० चन्द्र महिनाहरू चिन्ह लगाउँछ। यो शुभ अवसर नेपाली र हिन्दू संस्कृतिमा ठूलो श्रद्धा र आनन्दको समय हो।

संख्या ८४ ले हिन्दू दर्शनमा गहिरो आध्यात्मिक महत्व राख्छ, जीवनको चक्र र आत्माको यात्रालाई प्रतिनिधित्व गर्दछ। यो उत्सवले बाँचेका वर्षहरू मात्र होइन, तर प्राप्त गरिएको ज्ञान, व्यक्त गरिएका प्रेम, परिवार र समुदायमा दिइएको आशीर्वादलाई सम्मान गर्दछ।

यस समारोहको समयमा, परिवारका सदस्यहरू विशेष पूजा गर्न, बुजुर्गहरूबाट आशीर्वाद लिन, र हाम्रा प्रिय बुवाको उल्लेखनीय जीवन यात्रा मनाउन भेला हुन्छन्। यो कृतज्ञता व्यक्त गर्ने, सम्झनाहरू साझा गर्ने, र यस्तो महत्वपूर्ण माइलस्टोनसँग आउने दैवी कृपा प्राप्त गर्ने क्षण हो।

चौरासी पूजाको तयारी एक महिना अगाडिदेखि नै सुरु हुन्छ। परिवारका सदस्यहरूले विशेष गरेर ८४ वटा दीपबत्ती, ८४ वटा फल, ८४ वटा पुवापाकु, र ८४ वटा अक्षता तयार गर्छन्। यी सबै वस्तुहरूले जीवनको ८४ वर्ष र १००० चन्द्रमासको प्रतीकात्मक अर्थ बोक्छन्।

पूजाको दिन बिहानैदेखि नै घरको चौकीमा विशेष मण्डप सजाइन्छ। कलश स्थापना गरेर गणेश, विष्णु, शिव, दुर्गा लगायतका देवीदेवताहरूको आवाहन गरिन्छ। पूजा विधि विशेष गरेर ब्राह्मण द्वारा सम्पन्न गराइन्छ र घण्टा, घडियाल, शंखको ध्वनिबाट वातावरण पवित्र बनाइन्छ।

यस पूजामा ८४ वर्ष पूरा गरेका व्यक्तिले विशेष रूपमा केश लगाउने, स्नान गरेर नयाँ श्वेत वस्त्र धारण गर्ने परम्परा छ। उहाँले आफ्ना सन्तान, नातिनातिनहरूलाई आशीर्वाद दिनुहुन्छ र जीवनको अनुभव र ज्ञान साझा गर्नुहुन्छ। यो पूजा तीन पुस्तासम्मको सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउने अवसर हो।

पूजापछि सामुदायिक भोज को आयोजना गरिन्छ जहाँ गाउँघरका सबै मानिसहरूलाई निम्त्याएर दाइतो खुवाइन्छ। यसअन्तर्गत सेलरोटी, पुरी, हलुवा, अन्नप्राशन, दहीचुरा लगायतका मिठो मिठो परिकारहरू पर्दछन । यो भोज केवल भोजन मात्र होइन, सामाजिक एकताको प्रतीक पनि हो।

चौरासी पूजा मनाउने व्यक्तिले यसपछि नयाँ जीवनशैली अपनाउनु पर्छ भन्ने मान्यता छ। उहाँले शान्त वातावरणमा बस्न, धार्मिक कार्यमा संलग्न हुन, र आफ्नो जीवनको बाँकी समय ईश्वरको भक्तिमा बिताउन सुरु गर्नुहुन्छ। यसरी चौरासी पूजा जीवनको एक महत्वपूर्ण संक्रमण बिन्दु हो र मानव जीवनको चरम उद्देश्यको प्रतीक हो।

🙏